|
Europese expositie over
verzet start in museum Overloon
OVERLOON, 2-04-2014 - De tentoonstelling
'Verzet in Europa' start zijn Nederlandse toernee in nationaal oorlogsmuseum
Overloon.
De tentoonstelling laat zien dat overal in bezet Europa verzet ontstond
tegen het fascisme en nazi-Duitsland.
|
De expositie geeft informatie over
21 Europese landen die te maken hadden met fascisme, daaronder ook
Portugal en Spanje, of nazisme. In totaal zijn er 51 panelen.
Polen is een land dat enorm onder
het nazisme geleden heeft. Maar ook in bijvoorbeeld Griekenland
traden de nazi's gruwelijk op tegen de burgerbevolking, met een
onwaarschijnlijk hoog aantal moordpartijen in dorpen.
Nederland heeft de schijn dat hier
weinig verzet bestond, maar dat blijkt anders: er was alleen relatief
weinig gewapend verzet.
|
Twee weken
terug opende de Belgische staatssecretaris Maggie de Block de expositie
in België. |
Polen was groot en had uitgestekte bossen.
Daarheen trokken diverse verzetsgroepen, onder meer gewapende Joodse groepen.
De gebroeders
Bielski zijn daardoor bekend geworden en hadden uiteindelijk een zo'n
1.200 Joodse mensen. Ze maakten hun eigen holen en hutten in het bos,
overvielen Duitse militairen en overleefden de oorlog.
De expositie bestaat
uit 21 panelen die elk de hoofdputen van het verzet in een land
tonen.
De tentonstelling
is tot stand gekomen door een samenwerking van de Nederlandse
AFV/Bond van Antifascisten, de Europese koepel van verzetsbewegingen
Fédération Internationale des Résistants
(FIR), en het Belgische het Instituut voor Veteranen, onderdeel
van het Belgische ministerie van Defensie.
De expositie is
in januari 2014 van start gegaan in het Europees Parlement met
als speciale gastheer de voorzitter, Martin Schulz.
|
Griekenland had veel
gelijkenis met Nederland: een klein land aan zee, een kleine bevolking.
De Duitse inval in het land leidde tot groot gewapend verzet - makkelijk
gemaakt door het grote bergachtige en schaars bevolkte achterland,
waar partizanen zich verstopten.
Al snel beseften de nazi's dat tegen
de toenemende guerilla-aanslagen geen kruid gewassen was.
|
Ze vergrepen zich steeds vaker aan de burgerbevolking
in de afgelegen dorpen. Het bekendst daarvan is daardoor Distomo
geworden, waar 214 doden onder de burgers vielen, maar er zijn in het
land wel 200 plaatsen waar dan weer 20, dan weer 100 of zelfs meer vrouwen,
kinderen en ouderen zonder aarzeling werden vermoord na een aanslag door
het Griekse verzet.
| In Nederland gebeurde
zoiets maar één keer, in Putten. Daar werd de volwassen
mannelijke bevolking van ruim 500 mannen afgevoerd na een onbedoelde
aanslag in oktober 1944 op de SS-generaal Rauter.
De expositie laat de verschillen
tussen landen goed zien. In Nederland was het verzet nauwelijks
gewelddadig, en bestond vooral uit 350.000 onderduikers plus hun
helpers - ongeveer 700.000 volwassenen. Anne Frank staat natuurlijk
symbool voor hen.
Samen maakte deze groep zo'n 10%
van de toenmalgie bevolking uit, een hoog aantal in bezet Europa.
Geen ander land ontving na de oorlog relatief zoveel onderscheidingen
voor het redden van Joden als Nederland.
|
Tijdens de
massamoord in Distomo. |
| Ook uniek in het Nederlandse
verzet was de Februartistaking, de enige grote proteststaking tegen
de Jodenvervolging in heel bezet Europa. Joden speelden overigens
een aanzienlijke rol in het Nederlandse verzet: de Nederlande Volksmilitie
uit Rotterdam bijvoorbeeld, opgericht door Sally Dormits. was daar
een zeer actief voorbeeld van.
Binnen de zeer gewelddadige verzetsgroep
CS6 uit Amsterdam speelden Joodse leden ook een belangrijke rol
bij moordaanslagen, zoals Leo Frijda en Hans Katan.
Het verzet in België ontwikkelde
zich sneller dan in Nederland: er ontstonden zelfs clandestiene
'legers' plus een uitgebreide illegale pers, die nog heden voortleeft
in bijvoorbeeld het nu geheel legale dagblad Le Soir.
|
Het monument
voor de gestorvenen in Distomo. |
Ook in België, onder meer in Luik,
werd gestaakt tegen de bezetters. Dat was ondanks de grote aanhang die
de nazi's wisten te krijgen.
In Frankrijk lag de situatie anders: de
eerste twee jaar van de oorlog bezetten de nazi's slechts de helft van
het land, zodat verzetsmensen meer gelegenheid hadden zich te groeperen.
De partizanen konden zich verder terugtrekken in de pronvincie waar net
als in Polen uitgestrekte bossen en schaarsbevolkte gebieden waren. Er
kon zelfs een aparte Joodse partizanenbrigade ontstaan.
In Nederkland heeft het verzet in Duistland
altijd weinig aandacht gekregen. Toch bleken er tientallen groepen actief
te zijn, vooral gevormd rond socialisten en communisten, plus groepen
uit officierenkringen en de katholieke en protestantse kerken. Alleen
al het aantal justitieel geëxecuteerden
in nazi-Duitsland bedroeg bijna 30.000 mensen.
Toevallig was de eerste buitenlander onder
hen een Nederlander, Marinus van der Lubbe, die op 10 januari 1934 met
de guillotine werd omgebracht. Dat gebeurde op basis van een wet, die
pas na zijn arrestatie wegens de brandstichting in de Reichstag werd aangenomen.
De expositie staat in museum Overloon
tot en met 5 mei 2014. De toegang is bij de entreeprijs van het museum
inbegrepen.
Zie ook: Dubbele
Europese expo voor Overloon
en: De
tentoonstelling 'Verzet in Europa' gaat naar Nederland
|
