Hilversum herdenkt
Februaristaking [video]
Zo'n honderdvijftig Hilversummers hebben donderdagmiddag deelgenomen
aan de allereerste herdenking van de Februaristaking. Dat is 74 jaar
na deze grote staking tegen de jodenvervolging door de Duitse bezetter.
 |
Februaristaking
Hilversum was grote morele prestatie |
 |
HILVERSUM, 20-02-2015 - Hilversum
gaat volgende week voor de eerste keer de Februaristaking van 25 en
26 februari 1941 herdenken. Die staking tegen de Jodenvervolging begon
in Amsterdam en werd meteen nagevolgd in Hilversum. De herdenking vindt
plaats op donderdag 26 februari 2015, om 17 uur op de Kerbrink.
Het is 'de grootste morele prestatie
die Hilversum ooit heeft geleverd.' Dat vindt althans oorlogskenner
en geboren Hilversummer Arthur Graaff, zoon van één van
de stakers.
De staking startte vlak na de lunch bij
de NSF aan de Jan van der Heijdenstraat, de grote fabriek van radio's
en zenders waar de Nederlandse omroepgeschiedenis ooit begon. Een Hilversumse
communist, Gerrit Meerbeek, startte de staking. Hij was die ochtend
bij zijn bedrijf, Fokker in Amsterdam-Noord, al gaan staken maar kwam
snel terug naar Hilversum en het lukte hem de NSF als grootste bedrijf
in de plaats 'plat' te krijgen. Ook de vader van Graaff, hoewel ingenieur,
staakte mee.
Daarop volgden allerlei bedrijven in
de buurt zoals Nivea (Beijersdorff), Eysink (haardengieterij), verffabriek
Ripolin en zo verder. Enkele duizenden mensen liepen die middag over
de Larenseweg via de Groest naar het raadhuis. De volgende dag was er
opnieuw een demonstratie, nu een tocht van de Groest naar de Kerkbrink.
Wonder boven wonder is er geen schot gevallen en niemand gedood, wat
in Amsterdam wel gebeurde.
Als gevolg van de staking werd er enkele
dagen later de eerste verzetsman terechtgesteld, Ernst Cahn, een Joodse
vluchteling uit Duitsland die in Amsterdam een ijssalon had. Deze diende
als verzamelplaats voor knokploegen. Cahn werd op 3 maart 1941 doodgeschoten,
als één van de Achttien Dooden'. Cahn was de eerste verzetsman
in Nederland die geëxecuteerd werd. Ook de Joodse communist Leendert
Schijveschuurder - actief bij de staking - werd gearresteerd en op 6
maart 1941 geëxecuteerd. Deze had diverse Hilversumse familieleden.
Voor enkelen van hen liggen er stolpersteinen in de Kerkstraat, Hilversum,
ongeveer 100 meter van de plek van de herdenking.
Op 24 februari worden er in Hilversum
stolperstein geplaatst voor onder meer Martin Letterie, eveneens een
communist en Februaristaker, en NSF-werknemer. Hij werd enkele maanden
later gearresteerd en omgebracht in concentratiekamp Neuengamme. Zijn
familie neemt deel aan de herdenking van de staking in Hilversum. Helaas
is er geen familie van aanstichter Gerrit Meerbeek meer bekend in Hilversum.
Met die staking verrichtten de Hilversummers
iets unieks dat nergens anders in bezet Europa ooit is vertoond, zo
benadrukt Graaff. In Hilversum waren het duizenden stakers. Ze hebben
de Jodenvervolging absoluut niet kunnen voorkomen, maar het verzet kwam
vanaf dat tijdstip sterker op gang. En hun boodschap van protest en
steun heeft de tijd uitstekend doorstaan, vindt Graaff, die actief is
in het pas opgerichte Comité
van Waakzaamheid tegen het Herlevend Fascisme.
De herdenking vormt tevens de start van
de fondsenwerving voor een monument voor de staking. Beeldhouwer Frank
Letterie uit Vorden, zoon van de Hilversumse februaristaker Martin Letterie,
destijds eveneens werkzaam bij de NSF, heeft verklaard dat hij dat graag
wil maken. Van hem staat in Hilversum al het beeld Overval of Het gevecht
(1971), Kerkelandenlaan.
Wat-wanneer-waar:
Herdenking Februaristaking Hilversum, donderdag 26 februari
2015 om 17 uur, Kerkbrink, Hilversum.
Sprekers:
Pieter Broertjes, burgemeester van Hilversum, prof. dr. Kees van der
Pijl, voorzitter AFVN/Bond van Antifascisten, Bianca
Verweij, fractievoorzitter SP Hilversum (onder voorbehoud), Arthur Graaff
(zoon van Hilversumse Februaristaker).
Meer
informatie over de februaristaking! op
woensdag 25 februari 2015 (o.a. in Amsterdam, Zaandam, Hilversum)
